Pobyt noworodka w szpitalu wydłuży urlop macierzyński

Aby skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków muszą dotrzymać kluczowego terminu, a przede wszystkim rozróżnić urlop macierzyński i rodzicielski. Nowe przepisy zaczynają obowiązywać 19 marca 2025 roku.

Od tego dnia rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Z nowego uprawnienia można korzystać przez maksymalnie 15 lub 8 tygodni.

Zgodnie z dodanym do Kodeksu pracy art. 180², który obowiązuje od 19 marca 2025 r., pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia dziecka:

• przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie;
• po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie;
• po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.

Jeżeli przy jednym porodzie urodzi się więcej niż jedno dziecko, wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zależy od wagi dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okresu pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.

Za czas uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru.

Na wniosek rodzica lub opiekuna

Uzupełniający urlop macierzyński udzielany jest jednorazowo na wniosek składany przez pracownicę albo pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest zobowiązany ten wniosek uwzględnić.

Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na ogólnych zasadach ma także pracownica/pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a także pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Warunkiem uzyskania uprawnienia jest to, aby pobyt dziecka w szpitalu nastąpił po jego przyjęciu na wychowanie (nowy art. 183 § 3¹ k.p.). 

Tylko bezpośrednio

Uzupełniający urlop macierzyński można wykorzystać tylko bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z art. 180 § 1 i art. 183 § 1 i § 1¹ urlopy te przysługują w wymiarze:

Wniosek i załączniki

19 marca 2025 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 11 marca 2025 r. (Dz.U. poz. 322) w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, które zastąpiło wcześniejsze rozporządzenie z 8 maja 2023 r.

Zgodnie z § 14 nowego rozporządzenia wniosek o udzielenie pracownikowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zawiera: imię i nazwisko pracownika, termin zakończenia urlopu macierzyńskiego oraz wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński. Do wniosku trzeba dołączyć: oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka oraz zaświadczenie wydane przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, masie urodzeniowej dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu.

Z kolei wniosek o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie, zawiera: imię i nazwisko pracownika, termin zakończenia urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński. Do takiego wniosku trzeba dołączyć:

• oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka;
• zaświadczenie wydane temu pracownikowi przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, masie urodzeniowej dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu,
• oświadczenie tego pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci) zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, albo zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci) zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą.

Poród przed 19 marca 2025 r. – przepisy przejściowe

Pod ochroną

Rodzic korzystający z uzupełniającego urlopu podlega ochronie. Zgodnie z nowymi przepisami do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego ma zastosowanie przepis art. 177 k.p. – tak, aby również od dnia złożenia przez pracownicę lub pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie mógł:

• prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem;
• wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownicą/pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

W przypadku złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż w terminie 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego powyższy zakaz zacznie obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mają stosowanie odpowiednio przepisy ochronne związane z korzystaniem z uprawnień rodzicielskich (tj. art. 45 § 3, art. 47, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 180 § 6–17, art. 180¹ § 2, art. 182 zd. pierwsze i art. 183¹ § 1 k.p.).

Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca jest zobowiązany do dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby nie korzystał z urlopu.

Miejsce w aktach

Dokumenty związane z ubieganiem się i korzystaniem przez pracownika z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy przechowywać w części B akt osobowych pracownika. Zmianę w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej wprowadziło od 19 marca 2025 r. rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz.U. poz. 335).

Podstawa prawna:

1. Artykuły 1, 26 i 27 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1871).
2. Art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780 ze zm.).