Tylko w 2024 roku eksperci Państwowej Inspekcji Pracy udzielili 21 139 porad z zakresu uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. W 2022 roku tematyka ta dotyczyła 17 298 porad.
W odpowiedzi na utrzymujące się zainteresowanie tą problematyką oraz w reakcji na ewolucję przepisów prawnych w tym zakresie Państwowa Inspekcja Pracy opublikowała poradnik opracowany przez Aleksandrę Grabską zatytułowany „Uprawnienia rodzicielskie pracujących ojców”.
Omówienie uprawnień rodzicielskich pracujących ojców zachęca do bliższego zapoznania się z bogatym pakietem praw, które mają na celu wspieranie ojców w pełnieniu roli opiekunów dzieci, jednocześnie umożliwiając im pogodzenie obowiązków zawodowych z rodzicielskimi. Tekst przedstawia uprawnienia przysługujące ojcom, którzy są zatrudnieni na różnych podstawach prawnych, oraz wyjaśnia, jakie warunki trzeba spełnić, by z nich skorzystać.
Jednym z najważniejszych i najbardziej znanych uprawnień jest urlop ojcowski, który w wymiarze dwóch tygodni można wykorzystać do końca pierwszego roku życia dziecka. Przytoczony w poradniku przykład pana Roberta, który został tatą 13 maja 2024 r. i może wykorzystać ten urlop do 12 maja 2025 r., pokazuje, że jest to czas, który ojciec może zaplanować w dogodnym dla siebie terminie.
Kolejnym istotnym elementem jest urlop macierzyński, z którego tradycyjnie korzystają głównie matki, ale w tekstach wyjaśniono, że ojcowie także mają prawo do przejęcia części tego urlopu, zwłaszcza jeśli matka zrezygnuje z jego części lub nie będzie mogła z niego skorzystać z różnych przyczyn, takich jak stan zdrowia czy porzucenie dziecka. Opisany przykład pani Karoliny, która musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, aby jej partner Filip mógł przejąć resztę, ilustruje, jak można podzielić się tym uprawnieniem.
Ważnym nowym przywilejem jest tzw. uzupełniający urlop macierzyński, dostępny od 2025 roku, szczególnie dla rodziców wcześniaków czy dzieci hospitalizowanych. Przykład Michała, urodzonego w 32. tygodniu ciąży, który dzięki temu urlopowi może otrzymać dodatkowy tydzień opieki rodzica, pokazuje, że ustawodawca dba o wsparcie w trudnych sytuacjach zdrowotnych dziecka.
Tekst nie pomija też kwestii urlopu rodzicielskiego, który mogą wykorzystać zarówno ojcowie, jak i matki, a jego wymiar sięga aż 41 lub 43 tygodni, w zależności od liczby dzieci. Przykład pana Piotra, który może podzielić ten urlop na kilka części i łączyć go z pracą na pół etatu, dowodzi, że rodzice mają dużą elastyczność w planowaniu opieki nad dzieckiem.
Dla ojców ważne są także dodatkowe prawa, takie jak prawo do pracy zdalnej czy elastycznej organizacji czasu pracy, co ułatwia pogodzenie obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem. Co ważne, tekst podkreśla, że wszelkie uprawnienia są chronione prawem i pracodawca nie może ich odmówić ani wypowiedzieć umowy z powodu korzystania z nich, co zapewnia ojcom bezpieczeństwo zatrudnienia.
Broszura „Uprawnienia rodzicielskie pracujących ojców” to cenne źródło informacji, które pomoże pracującym ojcom zrozumieć swoje prawa i korzystać z nich świadomie. Przykłady z tekstu, takie jak możliwość przejęcia części urlopu macierzyńskiego, elastyczność w planowaniu urlopu rodzicielskiego czy korzystanie z pracy zdalnej, pokazują, że polskie przepisy coraz bardziej wspierają aktywnych ojców w ich roli. To zachęta, by nie tylko sięgać po dostępne uprawnienia, ale też świadomie korzystać z możliwości, które pomagają w budowaniu silnej i zaangażowanej więzi z dzieckiem, przy jednoczesnym dbaniu o stabilność zawodową.
Poradnik jest dostępny bezpłatnie w formie papierowej we wszystkich placówkach Państwowej Inspekcji Pracy, a także w wersji elektronicznej do pobrania ze strony internetowej Inspekcji: „Uprawnienia rodzicielskie pracujących ojców”
