Ważnym dla inspekcji pracy momentem stało się uchwalenie przez Sejm nowej ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, która weszła w życie 1 lipca 2007 roku.
Największa zmiana, jaka się wówczas dokonała polegała na przejęciu przez PIP zadań związanych z kontrolą legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej – zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Wśród nowych kompetencji inspektorów pracy znalazło się także kontrolowanie przestrzegania obowiązków: informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnieniu i podjęciu pracy przez bezrobotnego, opłacania składek na Fundusz Pracy czy prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z prawem.
Zadania z tego zakresu zostały przejęte przez Państwową Inspekcję Pracy od realizujących je uprzednio, podległych wojewodom, służb kontroli legalności zatrudnienia. Wraz z przejęciem nowych kompetencji nastąpił transfer do PIP pracowników urzędów wojewódzkich, prowadzących do tej pory czynności kontrolne w zakresie legalności zatrudnienia. Osoby te, zgodnie z przepisami nowej ustawy o PIP, zostały zobowiązane do uzyskania uprawnień inspektora pracy poprzez odbycie aplikacji inspektorskiej i złożenie egzaminu państwowego.
W następnych latach nowych obowiązków stale przybywało. Od 22 lutego 2016 roku pracodawcy mają obowiązek zgłaszania do PIP umów na czas określony zawartych z obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, do których nie stosuje się limitów ograniczających liczbę i czas trwania takich umów. Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje odpowiedzialnością za wykroczenie.
Z kolei od 18 czerwca 2016 roku, kiedy weszła w życie ustawa o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług, Państwowa Inspekcja Pracy została obarczona nowymi zadaniami, dotyczącymi m.in. przyjmowania oświadczeń od przedsiębiorców zagranicznych o delegowaniu pracowników do pracy na terytorium Polski czy egzekucji kar i grzywien administracyjnych nakładanych przez organy innych państw Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego na polskich pracodawców delegujących pracowników do tych krajów.
Od 1 stycznia 2017 roku inspektorzy kontrolują również kontrakty cywilnoprawne w zakresie wywiązywania się przez przedsiębiorców z obowiązku zapłaty określonej w przepisach stawki minimalnej wynagrodzenia godzinowego i potwierdzania liczby godzin przepracowanych przez zleceniobiorcę.
Od początku 2018 roku, wraz ze zmienionymi przepisami regulującymi zasady podejmowania pracy przez cudzoziemców w Polsce, PIP ma obowiązek kontrolować pracowników zza granicy wykonujących w naszym kraju prace sezonowe. To trudne zadanie zważywszy, że z takich pracowników korzystają najczęściej gospodarstwa rolne.
Od 1 marca 2018 roku inspekcja pracy została zaangażowana także w prowadzenie kontroli zakazu powierzania pracy w handlu w niedziele i święta pracownikom i osobom zatrudnionym w ramach umów cywilnoprawnych.
Łącznie przez ostatnie ćwierćwiecze, z wyraźnym natężeniem w kilku ostatnich latach, Państwowej Inspekcji Pracy przybyło ponad 30 nowych zadań, wymagających dodatkowych nakładów pracy. Stało się to przy wzroście liczby inspektorów z 1300 do zaledwie 1500! Obecnie inspektorzy pracy realizują już ponad 40 zadań ustawowych.