Upadek „żelaznej kurtyny”, otwarcie granic po 1989 roku i wstąpienie Polski do Unii Europejskiej w naturalny sposób zaowocowały zaangażowaniem Państwowej Inspekcji Pracy w działania prowadzone na forum międzynarodowym.
Współpraca z zagranicznymi partnerami PIP ma wymiar wielopłaszczyznowy. Państwowa Inspekcja Pracy, podobnie jak inne urzędy inspekcji pracy państw członkowskich Unii Europejskiej, reprezentowana jest w Komitecie Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC). Wśród zadań Komitetu wymienić można: opracowywanie i przekazywanie KE opinii na temat problemów przy stosowaniu wspólnotowych przepisów bhp; określanie wspólnych zasad działania inspekcji pracy w UE; ocena systemów inspekcji pracy państw członkowskich; koordynacja ogólnoeuropejskich kampanii inspekcyjnych; zapewnianie systemu szybkiej wymiany informacji i doświadczeń; organizowanie wymiany inspektorów pracy; opracowywanie dokumentów pomocnych w działalności inspekcji pracy.
Komitet SLIC powołuje grupy robocze do wykonania określonych zadań, zaś udział Państwowej Inspekcji Pracy w pracach tych gremiów stanowi realizację zobowiązań międzynarodowych Polski, przede wszystkim związanych z wypełnianiem deklaracji członkowskich w UE. Przedstawiciele PIP aktywnie działają m.in. w grupach roboczych SLIC ds. transgranicznego egzekwowania prawa, ds. strategii bhp, ds. nowych zagrożeń dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia zawodowego czy ds. dyrektywy maszynowej.
Ważnym elementem międzynarodowej aktywności PIP jest współpraca z Międzynarodową Organizacją Pracy (MOP), której Państwowa Inspekcja Pracy corocznie przedkłada skrót sprawozdania z działalności Urzędu. Wiedza i doświadczenie ekspertów z ramienia MOP stanowią cenne odniesienie w działaniach Inspekcji.
Strategiczną formą aktywności na forum międzynarodowym jest nawiązywanie bilateralnych stosunków z zagranicznymi odpowiednikami polskiej inspekcji w poszczególnych krajach. Współpraca dwustronna z urzędami ds. pracy wielu państw UE związana jest przede wszystkim z dużą liczbą polskich pracowników podejmujących pracę na terytorium tychże państw i skupia się przede wszystkim na wymianie informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy i przepisów bhp wobec pracowników delegowanych, ale także osób podejmujących pracę bezpośrednio u pracodawców zagranicznych. W celu usprawnienia wymiany informacji, a także zacieśnienia współpracy w innych obszarach (np. w ramach działań prewencyjnych), Państwowa Inspekcja Pracy zawarła porozumienia bilateralne z Litwą, Czechami, Belgią, Portugalią, Luksemburgiem, Bułgarią, Hiszpanią, Słowacją i Holandią. W roku 2017 podpisano również porozumienie z Estonią i Danią oraz zaktualizowano porozumienie z Norwegią.
Porozumienia obejmują nie tylko zagadnienia związane z bhp i prawem pracy, ale w większości przypadków dotyczą także wymiany informacji w sprawach dotyczących delegowania pracowników. Jest to naturalna konsekwencja zobowiązań nałożonych na PIP przez odpowiednie przepisy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, aby taką współpracę realizować. PIP nawiązała współpracę z Niemcami i Wielką Brytanią, czyli państwami, na terenie których mieszka i pracuje największa liczba polskich obywateli.
Zaangażowanie przedstawicieli urzędu w inicjatywy europejskie przejawia się również w postaci udziału w międzynarodowych konferencjach i seminariach. Z jednej strony takie działania służą poznawaniu doświadczeń i pokrewnych instytucji z innych państw oraz lepszemu zrozumieniu zjawisk zachodzących na europejskim rynku pracy. Z drugiej strony pozwalają na dzielenie się bogatymi doświadczeniami i rozległą wiedzą. PIP organizuje i jest gospodarzem międzynarodowych wydarzeń związanych z bezpieczeństwem i organizacją bezpiecznej pracy. Przykładem może być międzynarodowe seminarium zorganizowane w 2016 roku pt. „Prewencja jako metoda działania urzędów kontroli i nadzoru nad warunkami pracy”, w którym udział wzięli eksperci z Holandii, Irlandii, Litwy, Niemiec, Portugalii, Słowacji, Wielkiej Brytanii i Polski.
Państwowa Inspekcja Pracy nie ogranicza współpracy międzynarodowej do Unii Europejskiej. Urząd jest formalnym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Inspekcji Pracy oraz Międzynarodowej Sieci Instytutów Szkoleniowych w Dziedzinie Pracy (RIIFT). Dzięki nawiązanym i utrzymywanym kontaktom, ma możliwości włączania się w różnorodne inicjatywy (np. coroczne spotkania RIIFT) oraz korzystania z wiedzy uznanych, międzynarodowych ekspertów.
Udział przedstawicieli Państwowej Inspekcji Pracy w inicjatywach międzynarodowych to jeden z elementów działań systemowych Urzędu, związanych z aktywnym uczestnictwem Polski w kształtowaniu ochrony pracy w Europie oraz współtworzeniu wspólnych zasad regulujących działalność inspekcji pracy w Unii Europejskiej.
Dzięki dużej aktywności zagranicznej Urzędu, eksperci PIP nie tylko czerpią od instytucji partnerskich przykłady dobrych praktyk i nowoczesnych rozwiązań, które mogą być następnie wdrażane w działalności kontrolnej czy prewencyjnej w celu optymalizacji efektów pracy polskich służb, ale również dzielą się swoją rozległą wiedzą merytoryczną, profesjonalizmem i zaangażowaniem, które są niezwykle cenione przez partnerów PIP. Kompetentne kadry, nowoczesne narzędzia oraz efekty działań informacyjno-edukacyjnych na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy zostały docenione przez międzynarodowy zespół ekspertów Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC) w związku z oceną systemu inspekcji pracy w Polsce.
O aktualnych działaniach na arenie międzynarodowej informujemy na bieżąco.