Jak ustalić kwotę wolną od potrąceń dla pracowników, których stosunek pracy ustał w połowie miesiąca, a wynagrodzenie podlega egzekucjom komorniczym?

Jak ustalić kwotę wolną od potrąceń dla pracowników, których stosunek pracy ustał w połowie miesiąca, a wynagrodzenie podlega egzekucjom komorniczym, w przypadku pierwszego z tytułu świadczeń alimentacyjnych oraz z tytułu należności innych niż świadczenia alimentacyjne, a w przypadku drugiego tylko z tytułu świadczeń niealimentacyjnych?

Zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu pracy - dalej k.p z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
2. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
3. zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
4. kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.

Na podstawie art. 87 § 3 k.p. potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonywane w ramach ustalonych granic – w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych do 3/5 wynagrodzenia, a w razie egzekucji innych świadczeń i zaliczek do wysokości 1/2 wynagrodzenia. Następnie treść § 4 wspomnianego przepisu reguluje sytuację, gdy do potrącenia przedstawiane są kwoty z różnych tytułów. Przepis potwierdza, że granice z art. 87 § 3 k.p. dotyczą również tego rodzaju przypadków – świadczenia alimentacyjne i inne pobiera się tylko do wysokości 3/5 wynagrodzenia. W pozostałych przypadkach obowiązuje pułap 1/2 wynagrodzenia (w rozliczenie to nie wchodzą jednak kary pieniężne z art. 108 k.p.). W razie zbiegu tytułów potrącenia, ich realizacja przebiega według kolejności – najpierw pobierane są z wynagrodzenia sumy alimentacyjne, później kwoty wynikające z innych tytułów wykonawczych, następnie zaliczki, a na samym końcu kary pieniężne.

Należy podkreślić, że przy dokonywaniu potrąceń z tytułu alimentów nie obowiązuje kwota wolna od potraceń, a potrącenie może być dokonywane maksymalnie do wysokości 3/5 wynagrodzenia po odliczeniu składek, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania (art. 87 § 1 pkt 1, art. 87 § 3 pkt 1 k.p.).

W myśl art. 87¹pkt 1 k.p. wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Kwotę wolną od potrąceń można zmniejszyć proporcjonalnie tylko w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 87¹pkt 2 k.p.). Natomiast gdy pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, ale nie przepracował pełnego miesiąca (np. ustanie stosunku pracy w trakcie miesiąca), brak jest przepisów pozwalających na zmniejszenie kwoty wolnej od potrąceń. Jeżeli wynagrodzenie pełnoetatowego pracownika do wypłaty ze względu na zatrudnienie tylko przez część miesiąca będzie niższe niż minimalne, a tym samym niższe niż obowiązująca pracownika wysokość kwoty wolnej od potrąceń, pracodawca nie będzie mógł dokonać potrącenia niealimentacyjnego z wynagrodzenia pracownika.