Ocena ryzyka zawodowego – od czego zacząć?
Przepisy nie określają składu zespołu prowadzącego ocenę ryzyka zawodowego. Jednak zgodnie z dobrą praktyką jego skład zależy od:
- wybranego podejścia - metody oceny,
- złożoności zadań wykonywanych w zakładzie pracy,
- zagrożeń występujących w zakładzie.
W zespole powinny znaleźć się osoby, mające doświadczenie w pracy na danym stanowisku pracy, posiadające wiedzę na temat technologii stosowanych w zakładzie pracy oraz znajomość obowiązujących przepisów i norm. Zalecany skład zespołu:
- osoba kompetentna w obszarze bezpieczeństwa i zdrowia w pracy, która zna i rozumie stosowane metody oceny ryzyka zawodowego,
- kierownicy średniego szczebla, dobrze znający realia zakładu, a także przedstawiciele załogi,
- lekarz medycyny pracy współpracujący z pracodawcą.
Na szefa zespołu, który prowadzi ocenę, wyznacz osobę kompetentną, która ma niezbędną wiedzę do przeprowadzenia takiej oceny w Twoim zakładzie. Jeśli sam będziesz jej dokonywał , w przypadku pytań i wątpliwości nie wahaj się zasięgnąć porady fachowca – doradcy ds. bhp lub inspektora pracy.
- gdzie znajduje się stanowisko pracy i jakie prace są wykonywane na tym stanowisku,
- przez kogo wykonywane są prace na tym stanowisku,
- jakie narzędzia, maszyny, urządzenia, materiały są wykorzystywane do pracy,
- czy na stanowisku pracy występowały wypadki lub choroby zawodowe.
Zasadne jest zapewnienie, aby każdy pracownik – w mniejszym lub większym stopniu – brał udział w ocenie ryzyka zawodowego na swoim stanowisku pracy. Pracownicy mogą udzielać informacji o występujących na nim zagrożeniach, np. zwrócić uwagę na zbyt szybkie tempo pracy czy na konieczność przyjmowania podczas pracy pozycji powodującej bóle i zmęczenie, co dla osób oceniających jest często trudne do ustalenia.
Jeśli prowadzisz ocenę ryzyka samodzielnie, postaraj się zebrać jak najwięcej danych na temat zagrożeń w pracy:
- przejdź się po swoim zakładzie i zobacz, co może spowodować szkody;
- porozmawiaj z pracownikami – być może mają wiedzę, która nie jest dla ciebie oczywista;
- sprawdź instrukcje producentów sprzętu, który stosujesz w zakładzie, karty charakterystyki substancji chemicznych;
- przeanalizuj informacje o wypadkach i innych niepożądanych zdarzeniach, które miały miejsce w Twojej firmie;
- pomyśl nie tylko o zagrożeniach wypadkowych, ale również o czynnikach, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie pracowników po dłuższym czasie narażenia na te czynniki (np. wysoki poziom hałasu lub szkodliwe substancje chemiczne);
- zapoznaj się z przepisami bhp, zajrzyj też na podstronę pip.gov.pl, na której znajdziesz publikacje dotyczące różnych branż, a w nich praktyczne wskazówki na temat zagrożeń i środków profilaktycznych.
W przypadku każdego zagrożenia musisz jasno określić grupy osób, które mogą być poszkodowane, np. „osoby pracujące w magazynie” lub „przechodnie”. Pamiętaj o grupach, z którymi związane są szczególne wymagania prawne m.in.: o kobietach w ciąży, młodocianych, osobach niepełnosprawnych. Zwróć także uwagę na osoby, które mogą być w szczególny sposób narażone ze względu na krótki staż pracy albo brak znajomości języka polskiego.
Ocena ryzyka powinna uwzględniać wszystkich przebywających na terenie Twojej firmy, choć nie są w niej zatrudnieni, np. goście, kontrahenci, konserwatorzy, serwis sprzątający.
To od Ciebie zależy, jaką wybierzesz metodę lub metody oceny ryzyka zawodowego. Przy wyborze powinieneś wziąć pod uwagę m.in.: specyfikę firmy i rodzaj zagrożeń występujących na stanowiskach pracy.
Pamiętaj jednak, aby w każdym wypadku udokumentować przeprowadzoną ocenę.
Przykładowe metody:
- Metoda oparta na Polskiej Normie PN-N-18002
- Metoda Wstępnej Analizy Zagrożeń (PHA)
- Metoda Wskaźnika Ryzyka (RISC SCORE)
- Metoda Analizy Bezpieczeństwa (JSA)
- Metoda Grafu Ryzyka
Niedopuszczalne jest zaakceptowanie ryzyka, jeżeli z przeprowadzonej przez Ciebie oceny wynika, że jest ono duże. Musisz podjąć wszelkie możliwe działania ograniczające tę wartość!
W przypadku ryzyka średniego zaleca się działania ograniczające jego poziom.
Ryzyko małe jest akceptowalne przy zapewnieniu, że nie nastąpią działania powodujące podwyższenie tej wartości.
Na podstawie informacji zgromadzonych w procesie oceny ryzyka oraz po jego oszacowaniu i wyznaczeniu dopuszczalności, utwórz plan działań ograniczających ryzyko.
W pierwszej kolejności postaraj się wyeliminować zagrożenie. Jeżeli jest to niemożliwe, zastosuj środki techniczne pozwalające na jego ograniczenie w procesie pracy. Następnym krokiem jest zastosowanie środków organizacyjnych. W przypadku gdy ryzyka nie można ograniczyć w żaden z wymienionych sposobów, należy stosować środki ochrony indywidualnej.
Ocenę ryzyka zawodowego należy aktualizować w każdym przypadku wystąpienia na stanowisku pracy wypadku przy pracy lub zmian, mogących mieć znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w miejscu pracy.