► Jakie wymagania powinny spełniać tzw. „stare” maszyny zakupione i oddane do użytku jeszcze przed rokiem 2003?

Maszyny użytkowane na terenie Rzeczpospolitej Polskiej przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny spełniać wymagania określone w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r., nr 191, poz.1596 z późn. zm.). 

Maszyny takie powinny zostać poddane kontroli, zgodnie z przepisami rozdziału 4 przywołanego wyżej rozporządzenia, a wyniki tych kontroli powinny zostać zarejestrowane i pozostawione do dyspozycji zainteresowanych organów przez okres 5 lat od dnia zakończenia kontroli.  Termin dostosowania maszyn do wymagań minimalnych upłynął  w dniu 1 stycznia 2006 r.

► Jakie wymagania powinny spełniać nowe maszyny?

Nowe maszyny wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku na terenie RP powinny spełniać wymagania wynikające z rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 października 2008 roku w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. z 2008 nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) transponującego do prawa krajowego wymagania dyrektywy maszynowej 2006/42/WE oraz wymagania wynikające z odrębnych przepisów (jeśli mają zastosowanie).

Maszyny powinny zostać odpowiednio oznakowane, w tym znakiem CE. Spełnienie wymagań producent powinien potwierdzić w deklaracji zgodności WE, która powinna towarzyszyć maszynie. Do wyrobu powinna zostać dołączona instrukcja w języku polskim oraz ewentualnie instrukcja oryginalna i tłumaczenie tej instrukcji (jeżeli pierwotnie opracowana została w innym języku).

► Jakie dokumenty powinien posiadać pracodawca, który dokonał oceny minimalnych wymagań użytkowanych maszyn i urządzeń technicznych w swoim zakładzie?

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r., nr 191, poz.1596 z późn. zm.), które nakłada na pracodawców obowiązek dokonywania ocen minimalnych wymagań maszyn nie precyzuje jakie dokumenty powinien posiadać pracodawca, który dokonał oceny użytkowanych maszyn. Przepis stanowi tylko, że wyniki kontroli ocenianych maszyn w zakresie minimalnych wymagań powinny być rejestrowane i przechowywane przez pracodawców przez okres 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli oraz powinny być dostępne dla zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy.

Brak uregulowań prawnych dotyczących wyników przeprowadzonych ocen minimalnych wymagań daje dużą dowolność w tym zakresie pracodawcom. Dokumenty potwierdzające dokonanie ocen spełnienia minimalnych wymagań mogą być różne, np. protokoły ocen maszyn, listy kontrolne, świadectwa oceny, deklaracje minimalnych wymagań, karty ocen, a nawet harmonogramy działań dostosowawczych do minimalnych wymagań. Należy pamiętać, że działania te mogą weryfikować organy nadzoru i kontroli podczas rutynowych kontroli w zakładzie oraz podczas innych czynności, np. podczas ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

► Mam niewielki zakład produkcyjny branży metalowej, w którym eksploatuję 15-letnie maszyny i urządzenia produkcyjne. Jakie przepisy dotyczące pracodawców regulują obowiązek dostosowania tych użytkowanych maszyn i urządzeń technicznych do minimalnych wymagań?

Podstawowym przepisem obowiązującym pracodawców, dotyczącym dostosowania użytkowanych maszyn do minimalnych wymagań jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r., nr 191, poz.1596 z późn. zm.).

W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny:

1) wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy;
2) kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu.

Wymienione rozporządzenie nie precyzuje dokładnie, kto powinien dokonywać ocen minimalnych wymagań. Kontrole maszyn powinny być przeprowadzone przez osoby prawne lub fizyczne upoważnione przez pracodawcę. Ocenę maszyn mogą przeprowadzać pracownicy zatrudnieni przez pracodawcę w danym zakładzie lub inne osoby spoza zakładu. Pracodawcy mogą zlecać dokonanie oceny minimalnych wymagań użytkowanego parku maszynowego osobom prywatnym lub firmom specjalistycznym. Ważne są kwalifikacje zawodowe osób przeprowadzających oceny, które gwarantować będą prawidłowość i rzetelność przeprowadzonych ocen.