Z okazji 100-lecia Państwowej Inspekcji Pracy w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu 25 września 2019 r. odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Szanse i wyzwania dla świata pracy w erze 4.0”. Konferencja zgromadziła przedstawicieli Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy, Międzynarodowego Stowarzyszenia Inspekcji Pracy, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Międzynarodowej Organizacji Pracy, szefów i ekspertów inspekcji pracy z 17 państw Unii Europejskiej. Gospodarzem spotkania był Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek.

Gośćmi konferencji byli: Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Józef Kupny, Metropolita Wrocławski, Krajowy Duszpasterz Ludzi Pracy, Poseł Jacek Świat z Komisji Polityki Społecznej i Rodziny Sejmu RP, prof. dr n. med. Danuta Koradecka, Zastępca Przewodniczącego Rady Ochrony Pracy, Dyrektor Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego, Krzysztof Woś, Dyrektor Biura Prawnego i Spraw Pracowniczych Kancelarii Sejmu, Anita Gwarek, Dyrektor Departamentu Prawa Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Kazimierz Kimso, Przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk, członkowie Rady Ochrony Pracy oraz przedstawiciele partnerów społecznych i instytucjonalnych PIP.

Wśród gości byli główni inspektorzy pracy i zastępcy głównych inspektorów pracy z państw Unii Europejskiej.

Zagranicznych partnerów reprezentowali (w kolejności alfabetycznej):  Janis Abols, Zastępca Dyrektora Państwowej Inspekcji Pracy Republiki Łotewskiej, Miroslava Anguelova, Dyrektor Generalny Generalnej Dyrekcji Inspekcji Pracy w Bułgarii; Miroslav Babic, Starszy Inspektor Pracy z Państwowego Inspektoratu Chorwacji, Javier Barbero, Starszy Specjalista ds. Inspekcji Pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy, Frantisek Cyprich, Zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Zilinie na Słowacji, Patrice Furlani, Kierownik Departamentu Spraw Zagranicznych Inspekcji Pracy i Górnictwa Luksemburga, Laura Ginesty, Specjalista ds. Standaryzacji Dyrekcji Generalnej ds. Pracy we Francji, Jonas Gricius, Główny Inspektor Pracy Państwowej Inspekcji Pracy Litwy, Rudolf Hahn, Inspektor Generalny Państwowego Urzędu Inspekcji Pracy Czech, Alzbeta Kellnerova, Dyrektor Departamentu Prawnego Państwowego Urzędu Inspekcji Pracy Czech, Rudolf Kubica, Okręgowy Inspektor Pracy w Zilinie na Słowacji, Yoline Kuipers, urzędnik ds. politycznych w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego KE, reprezentujący Sekretariat Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC); Marc Kuipers, Inspektor Generalny Inspekcji Spraw Społecznych i Zatrudnienia Holandii, Daniel Molnar, Kierownik Sekcji ds. Metodologii i Informacji w Dziedzinie BHP w Departamencie Bezpieczeństwa i Zdrowia Zawodowego Ministerstwa Finansów Węgier, Lorenzo Munar, Kierownik Projektu z Wydziału Prewencji i Badań Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA), Kevin Myers, Przewodniczący Międzynarodowego Stowarzyszenia Inspekcji Pracy, Albert Oleskevic z Państwowej Inspekcji Pracy Litwy, Hakan Olsson, Zastępca Dyrektora Generalnego Urzędu Środowiska Pracy Szwecji, Ernst-Friedrich Pernack, Kierownik Referatu ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy oraz Bezpieczeństwa Produktu z Ministerstwa Pracy, Spraw Społecznych, Zdrowia, Kobiet i Rodziny Landu Brandenburgii w Niemczech, Anna Ritzberger-Moser, Dyrektor Generalny Sekcji VII Prawo Pracy z Centralnego Inspektoratu Pracy w Federalnym Ministerstwie Pracy, Spraw Społecznych, Zdrowia i Ochrony Konsumentów w Austrii, Silja Soon, Kierownik Departamentu Nadzoru w Inspektoracie Pracy Estonii, Arto Teronen, Dyrektor ds. Działań Terenowych w Ministerstwie Spraw Socjalnych i Zdrowia Finlandii, Luc Van Hamme, Inspektor Generalny, Kierownik Wydziału Kontroli Regionalnej Federalnych Publicznych Służb ds. Zatrudnienia, Pracy i Dialogu Społecznego w Belgii oraz Vibe Westh, Zastępca Dyrektora Generalnego Urzędu Środowiska Pracy Danii.

W konferencji wzięli także udział okręgowi inspektorzy pracy, dyrektorzy departamentów w Głównym Inspektoracie Pracy, kierownictwo  Ośrodka Szkolenia PIP oraz inspektorzy pracy.

Witając uczestników spotkania, Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek powiedział, że jest ono doskonałą okazją do wymiany doświadczeń, wizji oraz do dyskusji, jak sprostać wyzwaniu, jakim będzie ochrona pracy w erze 4.0. Wyraził nadzieję, że konferencja przyczyni się do wejścia w erę przemysłu przyszłości bez utraty z pola widzenia człowieka, a także godnego i bezpiecznego świadczenia przez niego pracy.

Wicedyrektor Departamentu Kadr i Szkoleń Głównego Inspektoratu Pracy Iwona Hadacz odczytała list Marszałek Sejmu Elżbiety Witek do uczestników konferencji. Nawiązując do jubileuszu inspekcji pracy, Marszałek Sejmu podkreśliła, że dzięki działaniom oraz zaangażowaniu wielu pokoleń Państwowa Inspekcja Pracy jest dziś nowoczesnym urzędem, działającym dla dobra społeczeństwa i przyczyniającym się do rozwoju naszego kraju. Sama konferencja natomiast wychodzi naprzeciw wyzwaniom „Epoki przemysłowej 4.0”, której problemy wymagają szerokich dyskusji i wymiany poglądów wszystkich służb inspekcyjnych w krajach Unii Europejskiej.

List od Premiera Mateusza Morawieckiego odczytał poseł Jacek Świat. Życząc uczestnikom konferencji owocnych obrad, szef polskiego rządu napisał m.in.: „Transformacja cyfrowa, na którą składa się m. in. digitalizacja, robotyzacja, Internet rzeczy i sztuczna inteligencja, niesie szanse, ale i tworzy wyzwania dla rynku pracy. Wierzę, że dzisiejsze wydarzenie stanowi okazję do eksperckiej dyskusji i wymiany doświadczeń w tej dziedzinie”.

Dyrektor Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Anita Gwarek odczytała list od Sekretarza Stanu w tym ministerstwie Stanisława Szweda. Wiceminister Pracy zwrócił uwagę m.in. na ograniczanie roli człowieka na korzyść inteligentnych maszyn w czwartej rewolucji przemysłowej. Dlatego oprócz rozwoju technologii równie istotne stają się zmiany w zakresie powstawania nowych form zatrudnienia oraz oddziaływania środowiska pracy na funkcjonowanie i zdrowie pracowników. Państwowa Inspekcja Pracy będzie musiała mieć niezbędną wiedzę na temat nowych zagrożeń, co jest równie ważne dla ministra właściwego do spraw pracy.

Zastępca Przewodniczącego Rady Ochrony Pracy prof. dr hab. n. med. Danuta Koradecka mówiła w swoim wystąpieniu o dużej odpowiedzialności Państwowej Inspekcji Pracy, która w swej działalności łączy dwie role: techniczną i społeczną. „Obecnie na rynku pracy następuje powrót do rozwiązań prospołecznych. To wielkie i trudne wyzwanie dla inspekcji pracy” - powiedziała prof. Danuta Koradecka.

Przewodniczący Międzynarodowego Stowarzyszenia Inspekcji Pracy Kevin Myers wyraził podziw dla bogatej historii inspekcji pracy w Polsce. Mówił także o istotnej roli stosunków dwustronnych między inspekcjami pracy w Europie. Nawiązując do wyzwań Ery 4.0, stwierdził: „Wszyscy inspektorzy pracy na świecie mają jedną cechę wspólną: muszą dopasować się do zmian”.

Urzędnik ds. politycznych w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego KE, reprezentujący Sekretariat Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC), Yoline Kuipers podkreśliła właściwy dobór tematu wrocławskiej konferencji. „Przeżywamy bardzo ważny moment w dziejach. Stoimy przed wielkim wyzwaniem. Ale stoimy także przed wielką szansą” - powiedziała.

Jak wskazał z kolei Starszy Specjalista ds. Inspekcji Pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy Javier Barbero, największym wyzwaniem dla inspekcji pracy jest dzisiaj pogodzenie tendencji do zwiększania elastyczności pracy z jej bezpieczeństwem.

Uroczystą część spotkania zakończył pokaz filmu o historii i dniu dzisiejszym Państwowej Inspekcji Pracy.

Tematyczna sesja przedpołudniowa konferencji poświęcona była wpływowi nowoczesnych technologii na bezpieczeństwo pracy. Obrady prowadził Robert Jaworski z Departamentu Legalności Zatrudnienia GIP.

Referat na temat: „E-usługi inspekcji pracy. Ich tworzenie i wyzwania”, przedstawił Jonas Gricius, Główny Inspektor Pracy Państwowej Inspekcji Pracy Litwy. Stwierdził, że współcześnie usługi elektroniczne są nieodłączną częścią życia. Nic zatem dziwnego, że z narzędzi tych korzystają inspekcje pracy, nie tylko na Litwie. Pewnym novum może być natomiast korzystanie przez inspektorów do celów kontaktów z pracownikami, pracodawcami oraz partnerami społecznymi z portali społecznościowych, np. z Facebooka. Inny przedstawiciel litewskiej inspekcji pracy Albert Oleskievic przybliżył uczestnikom konferencji działania komisji ds. rozwiązywania sporów związanych ze stosunkiem pracy.

Prof. dr n. med. Danuta Koradecka przedstawiła referat: „Bezpieczeństwo i zdrowie w nowych technologiach”. Pokazując przykłady negatywnego oddziaływania najnowszych technologii na zdrowie i życie człowieka, stwierdziła: „Przemysł 4.0 wchodzi w nasze życie żywiołowo, często bez kompleksowych badań jego skutków dla zdrowia i życia ludzi. Jeszcze nie wiemy, czy zwiększy, czy zmniejszy zagrożenia dla pracownika. Tak więc zapewnienie dobrostanu człowieka staje się obecnie wyzwaniem dla osiągnięcia sukcesu w wykorzystaniu ogromnych szans cywilizacyjnych związanych z przemysłem 4.0.”

Ernst-Friedrich Pernack, Kierownik Referatu ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy oraz Bezpieczeństwa Produktu z Ministerstwa Pracy, Spraw Społecznych, Zdrowia, Kobiet i Rodziny Landu Brandenburgii, mówił o „Nowoczesnych technologiach a bezpieczeństwie pracy z perspektywy Niemiec”. „W świecie pracy, który uległ cyfrowej przemianie, zmniejszeniu wysiłku fizycznego i rosnącej produktywności towarzyszy coraz większy wysiłek psychiczny i umysłowy w wielu obszarach. Spektrum obciążenia charakteryzuje się jeszcze większą różnorodnością” - stwierdził z troską.

Luc Van Hamme, Inspektor Generalny, Kierownik Wydziału Kontroli Regionalnej z Federalnych Publicznych Służb ds. Zatrudnienia, Pracy i Dialogu Społecznego w Belgii omówił temat: „Nowe formy pracy: trudności w egzekwowaniu prawa i wyzwania dla inspektorów pracy”. Jak zaznaczył, obowiązujące systemy prawne oparte są na klasycznym pojęciu pracodawcy. Jednak patrząc z perspektywy ostatnich dziesięcioleci faktyczne sprawowanie wspomnianego zwierzchnictwa może być kwestią problematyczną.

Laure Ginestry, Specjalista ds. Standaryzacji Dyrekcji Generalnej ds. Pracy we Francji, przedstawiła referat: „Nowoczesne technologie a bezpieczeństwo pracy”. Podsumowała w nim wnioski z działania międzyresortowej grupy roboczej pod nazwą „Przemysł przyszłości”, stwierdzając, że „nawet podczas stosowania nowej technologii nie należy zapominać o zasadach zdrowia i bezpieczeństwa zawodowego.

Na zakończenie sesji przedpołudniowej Jakub Chojnicki, Dyrektor Departamentu Nadzoru i Kontroli w Głównym Inspektoracie Pracy PIP naświetlił problem: „Bezpieczeństwa pracujących dziś i jutro. Roli inspekcji pracy w zmieniającym się świecie nowoczesnych technologii”. Powiedział m.in.: „Czwarta rewolucja przemysłowa należeć będzie do najważniejszych wyzwań ludzkości. Jej bezpieczne wdrożenie będzie wymagało nie tylko zaangażowania agend rządowych, świata nauki, instytucji finansowych i przedsiębiorców, ale spowoduje konieczność przygotowania inspekcji pracy na całym świecie do reagowania na nowe, czasem nieznane, zagrożenia i prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy w diametralnie inny sposób.”

Hasłem sesji popołudniowej był „Człowiek w zmieniającym się środowisku pracy”. Lorenzo Munar, Kierownik Projektu z Wydziału Prewencji i Badań Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA), omówił referat na temat: „Przewidywań nowych i pojawiających się wyzwań w obszarze bhp”. Jak wyjaśnił, tym właśnie zajmuje się Europejskie Obserwatorium Ryzyka, prowadzone przez Agencję EU-OSHA. Obserwatorium przygotowuje dokumenty do dyskusji, raporty i wizualizacje, skierowane do decydentów politycznych partnerów społecznych, badaczy i pośredników w stosunkach pracy na polu unijnym i krajowym, oferując im informacje i narzędzia niezbędne do skutecznego radzenia sobie z nowymi i pojawiającymi się zmianami.

Anna Ritzberger-Moser, Dyrektor Generalny Sekcji VII Prawo Pracy z Centralnego Inspektoratu Pracy w Federalnym Ministerstwie Pracy, Spraw Społecznych, Zdrowia i Ochrony Konsumentów w Austrii, przedstawiła temat: „Jak zapewnić bezpieczne środowisko pracy przyszłym pracownikom”. Powiedziała m.in., że robotyka, sztuczna inteligencja, rzeczywistość rozszerzona, stały nadzór drogą cyfrową i wszelkie inne pojawiające się technologie przyszłości wpływać będą na „tradycyjne miejsce pracy”, ponieważ pracownicy będą zmuszeni dostosować się do tych rewolucyjnych zmian. Naszym głównym zagrożeniem będą więc zagrożenia społeczne, ponieważ w wykonywaniu niebezpiecznych, fizycznie wyczerpujących i monotonnych prac zastąpią nas roboty.

Hakan Olsson, Zastępca Dyrektora Generalnego Urzędu Środowiska Pracy Szwecji, przedstawił nowe spojrzenie na „Zdrowe miejsca pracy dla kobiet i mężczyzn w każdym wieku”. Czy praca jest korzystna dla zdrowia? – zapytał, odpowiadając, że ze szwedzkiego punktu widzenia generalnie tak. Starsi pracownicy dzięki wieloletniemu doświadczeniu zawodowemu wywierają pozytywny wpływ na gospodarkę, przyczyniając się do zwiększenia jej wydajności.

Vibe Westh, Zastępca Dyrektora Generalnego Urzędu Środowiska Pracy Danii, zaprezentowała „Duńskie spojrzenie na wyzwania i szanse w zmieniającym się świecie pracy”. Prezentacja pokazywała nowe tendencje we współczesnym świecie pracy: technologię, cyfryzację, zmiany demograficzne, nowe grupy na rynku pracy, np. osoby pracujące poprzez platformy - w kontekście bhp.

Silja Soon, Kierownik Departamentu Nadzoru, Inspektorat Pracy Estonii, wystąpiła z referatem: „Człowiek w zmieniającym się środowisku pracy”. Stwierdziła, że dziś potrzebne są nowe metody szkolenia pracowników, bo młode pokolenie nie chce już czytać materiałów drukowanych, tylko preferuje materiały wideo.

Na koniec tej sesji Jerzy Wlazło, Dyrektor Departamentu Prewencji i Promocji GIP, wygłosił referat: „Rewolucja czy ewolucja na rynku pracy? Rynek pracy 4.0 – nowe wyzwania dla pracodawców i pracowników”. Postawił wiele pytań: czy zasadne jest utrzymywanie 8-godzinnego dnia pracy, czy robotyzacja stanowi zagrożenie dla pracowników, czy i jak często zmieniać wykonywany zawód, jak umożliwić pracownikom osiągnięcie równowagi praca/dom, i w końcu jak motywować pracowników i utrzymać ich zaangażowanie w pracę? Zdaniem prelegenta, odpowiedzi na te pytania trzeba będzie dopiero znaleźć.

Na zakończenie obu sesji tematycznych odbyła się ożywiona dyskusja. Pytania zadawane prelegentom z sali były inspiracją do zwrócenia uwagi uczestników spotkania na najważniejsze wyzwania stojące przed inspekcjami europejskimi w dobie przemysłu 4.0.

Podsumowując całodniowe obrady Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek  podziękował uczestnikom za cenne wnioski i spostrzeżenia.

„Liczba i zakres zagadnień, jakie Państwo zaprezentowali pokazuje, że temat ‘Szanse i wyzwania dla świata pracy w erze 4.0’ nie jest abstrakcyjnym hasłem, ale ma duże praktyczne i realne znaczenie. Jest też dla nas dużym wyzwaniem, z którym będziemy musieli się wszyscy zmierzyć. Niewątpliwie era 4.0 nie pozostanie bez wpływu na model działalności inspekcji pracy. Dzięki takim spotkaniom jak dzisiejsze łatwiej będzie nadążyć za nieuchronnymi zmianami związanymi z nadejściem ery 4.0” – powiedział Wiesław Łyszczek

W przerwie konferencji przed budynkiem Ośrodka Szkolenia PIP im. Profesora Jana Rosnera Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek dokonał uroczystego aktu posadzenia dębu, któremu nadano imię Józef, upamiętniającego 100-lecie inspekcji.

Wrocławską konferencję zwieńczyła uroczysta kolacja. Jednym z jej akcentów było wręczenie Wiesławowi Łyszczkowi przez Jonasa Griciusa grafiki o symbolicznym tytule „Koło czasu”.