Dwa obszerne referaty przygotowane przez Państwową Inspekcję Pracy zdominowały posiedzenie Rady Ochrony Pracy, które odbyło się w formie wideokonferencji 6 marca 2023 roku.

W obradach, którym przewodniczył poseł Janusz Śniadek, wzięła udział Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko wraz z zastępcami: Małgorzatą Dziemińską, Jarosławem Leśniewskim i Dariuszem Mińkowskim.

W pierwszej części posiedzenia członkowie Rady jednogłośnie przyjęli dwa stanowiska: „Bezpieczeństwo i higiena pracy w leśnictwie (ocena ryzyka zawodowego, organizacja stanowiska pracy)” oraz „Analiza przyczyn wypadków przy pracy w branży telekomunikacyjnej i energetyce wiatrowej oraz propozycje zapobiegania im (w tym przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej)”.

Następnie Rada zapoznała się z materiałem przygotowanym przez Państwową Inspekcję Pracy „Badanie skarg i wniosków zgłaszanych do Państwowej Inspekcji Pracy w latach 2020-2022”. W związku ze stanem epidemii na terenie kraju wytworzyła się zupełnie nowa sytuacja, która dotknęła wszystkich pracodawców i pracowników różnych branż, zmieniając warunki prowadzenia działalności oraz wykonywania pracy. Nowe okoliczności nie pozostały również bez wpływu na działalność Państwowej Inspekcji Pracy. Ograniczona została możliwość podejmowania czynności kontrolnych, w tym weryfikowania zgłaszanych skarg.

– Dlatego też w latach 2020-2021 odnotowaliśmy spadek ogólnej liczby skarg wpływających do Państwowej Inspekcji Pracy – mówiła szefowa PIP. – Nie zmienił się natomiast przedmiot składanych skarg. Dominującym zarzutem skargowym były nieprawidłowości związane z wypłatą wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń pieniężnych. W dalszej kolejności do urzędu zgłaszane były problemy dotyczące stosunku pracy, czasu pracy oraz naruszenia z zakresu legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

Ze szczegółami tematu zapoznał zebranych Bartosz Kopeć, wicedyrektor Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy.

Podkreślenia wymaga fakt, iż kontrole prowadzone w następstwie składanych skarg stanowią w ostatnich latach ponad 1/3 wszystkich kontroli PIP. Kontrole skargowe pozwalają w wielu przypadkach wyegzekwować realizację uprawnień pracowniczych bez konieczności kierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W latach 2020-2022 w wyniku takich kontroli inspektorzy pracy wyegzekwowali na rzecz skarżących łącznie 55,4 mln zł tytułem wypłaty wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunku pracy. Zgłaszane skargi pozwalają ponadto na identyfikację podmiotów i branż, w których występują naruszenia prawa, co wpływa na typowanie tematyki i zakresu planowanych działań kontrolnych celem poprawy przestrzegania przepisów prawa pracy w Polsce.

Drugi referat „Kryzys migracyjny związany z wojną na Ukrainie a sytuacja bezpieczeństwa i higieny pracy obywateli tego kraju świadczących pracę w Polsce w latach 2021-2022” wygłosił Dariusz Górski, dyrektor Departamentu Legalności Zatrudnienia w Głównym Inspektoracie Pracy.

Agresja Rosji na Ukrainę, dokonana w dniu 24 lutego 2022 r., stała się bezpośrednią przyczyną kryzysu migracyjnego spowodowanego ucieczką przed wojną kilku milionów obywateli tego państwa. Nastąpił skokowy wzrost liczby obywateli Ukrainy poszukujących schronienia i pracy w Polsce. Było to bezprecedensowe wyzwanie dla całego społeczeństwa polskiego, w tym instytucji państwowych oraz organizacji społecznych niosących pomoc i wsparcie uchodźcom. Dokonując wprowadzenia w temat prelekcji, Katarzyna Łażewska-Hrycko powiedziała:

– Również Państwowa Inspekcja Pracy stanęła przed koniecznością szybkiej reakcji na zaistniałą sytuację i nowe okoliczności związane z napływem ogromnej liczby pracowników z Ukrainy. Nasz urząd niezwłocznie podjął działania polegające na zdefiniowaniu na nowo priorytetów i zadań oraz wdrożeniu strategii funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy w okolicznościach zwiększonego napływu cudzoziemców do Polski. Nasze działania miały charakter wieloaspektowy – od inicjatyw edukacyjnych, polegających na udzielaniu uchodźcom niezbędnych informacji na temat warunków podejmowania pracy w Polsce, po prowadzenie skutecznych czynności kontrolno-nadzorczych realizowanych w zmienionych realiach rynku pracy, na którym obecnie niemal w każdym kontrolowanym przez nas zakładzie pracy są zatrudnieni cudzoziemcy.

Oba, zazębiające się, tematy wywołały żywą dyskusję wśród członków Rady Ochrony Pracy, którzy zgodzili się, że konieczne są systemowe i międzyresortowe rozwiązania omawianych problemów.