Pod honorowym patronatem minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg odbyła się, zorganizowana z inicjatywy Głównego Inspektora Pracy Katarzyny Łażewskiej-Hrycko, dwudniowa konferencja „Wpływ prawa unijnego na polskie prawo pracy – najnowsze regulacje”.

Odmienna niż dotychczas forma konferencji, zorganizowanej w dniach 18 i 19 maja 2023 roku w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu, przyciągnęła rzeszę słuchaczy i uczestników. Za pomocą łączy internetowych na bieżąco wykłady i dyskusje panelistów śledziło blisko pół tysiąca internautów.

Inaugurując konferencję, Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko odczytała skierowane do uczestników listy marszałek Sejmu RP Elżbiety Witek oraz minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg.

– Nieprzypadkowo naszą konferencję organizujemy właśnie w tym terminie – mówiła następnie szefowa inspekcji pracy. – 26 kwietnia tego roku weszła w życie znacząca nowelizacja Kodeksu pracy, implementująca do polskiego porządku prawnego postanowienia dwóch dyrektyw: dyrektywy 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywy 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.

Główny Inspektor Pracy stwierdziła, że duża aktywność ustawodawcy unijnego przekłada się na konieczność dokonywania zmian również w krajowym porządku prawnym. Przed krajowym ustawodawcą stoją wyzwania związane z wdrożeniem kolejnych dyrektyw do polskiego porządku prawnego. Nowe rozwiązania prawne na początku obowiązywania często budzą wątpliwości interpretacyjne, podlegają ocenie, także krytycznej. Dlatego należy obserwować, w jakim kierunku pójdzie praktyka, zwłaszcza sądowa, w tego typu sprawach. Zapewne w dużej mierze będzie ona determinować podejście do rozumienia przyjętych rozwiązań prawnych.

Pierwszego dnia odbyły się trzy bloki panelowe. Pierwszy z nich zainicjował wykład prof. dr. hab. Leszka Mitrusa z Katedry Prawa Pracy i Polityki Społecznej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego „Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej”. Przedmiotem wykładu było przedstawienie kontekstu uchwalenia unijnej dyrektywy 2019/1152 oraz scharakteryzowanie jej podstawowych założeń i przyjętych rozwiązań prawnych. Wśród uwarunkowań przyjęcia dyrektywy na plan pierwszy wysuwają się przekształcenia współczesnego rynku pracy, które powodują m.in. rozwój nowych form prawnych wykonywania pracy zarobkowej oraz niestabilność zatrudnienia. Istotne znaczenie ma celowość zastąpienia dyrektywy 91/533 w sprawie obowiązków informacyjnych pracodawcy, a także realizacja art. 31 Karty Praw Podstawowych UE, dotyczącego należytych i sprawiedliwych warunków pracy oraz założeń europejskiego filaru praw socjalnych. Zasadniczym celem dyrektywy 2019/1152 jest poprawa warunków pracy poprzez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, z równoczesnym zapewnieniem zdolności adaptacyjnej rynku pracy (rozdział I dyrektywy).

W panelu moderowanym przez prof. Leszka Mitrusa uczestniczyli: Agnieszka Wołoszyn, zastępca dyrektora Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz dr Błażej Mądrzycki, wiceprzewodniczący OPZZ.

Drugą część konferencji otworzył wykład „Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE” wygłoszony przez dr hab. Monikę Tomaszewską, profesor w Katedrze Prawa Pracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

Dyrektywa 2019/1158 dotycząca równowagi między pracą a życiem prywatnym i rodzinnym wprowadza do systemów prawnych wszystkich państw Unii Europejskiej szczególne uprawnienia dla pracowników, mające na celu poprawę warunków pracy przy jednoczesnym godzeniu obowiązków rodzinnych. Wprowadza wiele instytucji sprzyjających zwiększeniu elastyczności planowania czasu pracy, co umożliwi pracownikom prowadzenie bardziej zrównoważonego trybu życia. Za przykład może tu posłużyć wykorzystywanie na wniosek pracownika dogodnego dla niego systemu czasu pracy czy wprowadzenie pewnych udogodnień, jeśli chodzi o rozkłady czasu pracy w postaci elastycznych godzin pracy czy stosowanie różnych form niepełnego wymiaru czasu pracy. To daje pracownikom większą autonomię i możliwość dostosowania harmonogramu pracy do indywidualnych potrzeb.

W moderowanej przez prelegentkę dyskusji wzięli następnie udział: Szymon Witkowski, radca prawny, ekspert Departamentu Prawa i Legislacji Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, Wojciech Kubisztal, przedstawiciel NSZZ „Solidarność” Zarządu Regionu Dolny Śląsk oraz dr Agnieszka Lenartowicz-Łysik, doradca społeczny Prezydenta RP.

Wykład dr. hab. Marcina Zielenieckiego, profesora w Katedrze Prawa Pracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, „Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii” zainicjował trzeci i ostatni tego dnia panel dyskusyjny, w którym uczestniczyli: Robert Lisicki, dyrektor Departamentu Pracy, Konfederacja Lewiatan, Sławomir Poświstak, kierownik Działu Eksperckiego Regionu Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność” i Anita Gwarek, wicedyrektor Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy.

Przedmiotem referatu i późniejszej dyskusji była analiza poszczególnych aspektów regulacji dotyczącej ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa, tj. jej zakresu podmiotowego i przedmiotowego, trybu zgłaszania naruszeń prawa, zakresu ochrony osób zgłaszających takie naruszenia czy też odpowiedzialności za naruszenie przepisów dyrektywy. W referacie przedstawiono także obecnie obowiązujące przepisy polskiego prawa, które mogą znaleźć zastosowanie do osób zgłaszających naruszenia prawa w sytuacji braku szczególnej regulacji prawnej. Analizie poddano też projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa w wersji z dnia 5 stycznia 2023 r., nad którym cały czas trwają prace legislacyjne. Rozważania potwierdzają tezę, iż prawo unijne stanowi obecnie główną siłę napędową rozwoju polskiego prawa pracy.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się wykładem „Projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych” wygłoszonym przez dr. hab. Tomasza Duraja, profesora w Katedrze Prawa Pracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

Problem jest o tyle ważny, że według szacunków UE obecnie aż 11% obywateli UE świadczy pracę za pośrednictwem platform internetowych, a dla 3 milionów osób stanowią one stałe źródło utrzymania. W ciągu ostatnich pięciu lat dochody w gospodarce cyfrowej platform pracy w UE wzrosły o około 500%. Aktualnie ponad 28 mln osób w UE pracuje za pośrednictwem cyfrowych platform pracy, a eksperci prognozują, że w 2025 r. ich liczba osiągnie 43 mln. Celem wystąpienia stało się więc przybliżenie podstawowych założeń projektowanej dyrektywy oraz zwrócenie uwagi na potencjalne problemy, które staną przed Polską w zakresie implementacji regulacji unijnej do polskiego porządku prawnego.

O problemach z tym związanych dyskutowali podczas panelu: dr hab. Grażyna Spytek-Bandurska, ekspert FPP, Liwiusz Laska, ekspert OPZZ oraz Bartosz Kopeć, wicedyrektor Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy.

Ostatni blok dyskusyjny przebiegał pod kątem problemów wskazanych przez dr. hab. Łukasza Pisarczyka, profesora w Katedrze Prawa Pracy i Postępowania Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Zielonogórskiego, w wykładzie „Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej”.

Wspomniana dyrektywa jest jednym z elementów zmieniającej się Europejskiej Polityki Społecznej w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Stanowi ona odpowiedź na problemy społeczne występujące w UE, w tym wzrost kosztów utrzymania i zagrożenie ubóstwem nawet osób pracujących. Celem podejmowanych działań jest zapewnienie godnych warunków pracy i życia, w tym adekwatnych oraz sprawiedliwych wynagrodzeń.

O tych właśnie sprawach dyskutowali, w panelu moderowanym przez prelegenta, Zbigniew Żurek, wiceprezes BCC, ekspert ds. rynku pracy i dialogu społecznego, Sławomir Wittkowicz, ekspert FZZ, Jakub Szmit, ekspert Zespołu Prawnego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” oraz Anita Gwarek, wicedyrektor Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy.

Konferencja, odbywająca się w trybie hybrydowym pozwalającym na bieżące komentowanie dyskusji i zadawanie pytań przez internautów, była udaną próbą wywołania dyskusji w celu osiągnięcia wspólnego celu, jakim jest dostosowanie polskiego prawa pracy do przepisów UE w celu ochrony interesów wszystkich stron uczestniczących w rynku pracy.

Patronat medialny nad konferencją sprawowały redakcje: „Dziennik Gazeta Prawna”, Puls HR oraz Business Insider.