Kodeks dobrych praktyk — opracowany przez Państwową Inspekcję Pracy – będzie podsumowaniem i zwieńczeniem cyklu kilkudziesięciu ogólnopolskich konferencji naukowych poświęconych szeroko pojętym zagrożeniom psychospołecznym. Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki gościł w Krakowie i Opolu.
Konferencje Państwowej Inspekcji Pracy są otwarte dla każdego, dostępne bezpłatnie, skoncentrowane nie tylko na wskazywaniu negatywnych zjawisk występujących w firmach działających na terenie Polski, lecz także pozytywnych rozwiązań stosowanych przez przedsiębiorców. W Opolu, jeszcze przed rozpoczęciem konferencji „Mobbing 2.0 – ochrona pracownika w realiach współczesnego zatrudnienia”, szef Inspekcji Pracy odwiedził zakład produkcyjny Nutricia. Zwrócił uwagę, że na wyróżnienie zasługuje funkcjonujący w nim system zgłaszania nieprawidłowości, który pozwala szybko eliminować potencjalne zagrożenia i tym samym znacząco zmniejsza ryzyko wypadków.
– W wielu przedsiębiorstwach ten obowiązek jest zrzucany na barki zakładowego inspektora bhp, tymczasem często nie jest on w stanie, zwłaszcza w dużej firmie, sprawić, by takie informacje wystarczająco szybko trafiły do odpowiedniej komórki. W firmie Nutricia nie ma z tym problemu, bo jest tam specjalny system zgłaszania nieprawidłowości. Informacja jest natychmiast sprawdzana i w razie potrzeby następuje szybka reakcja na nieprawidłowości – mówi Marcin Stanecki.
Ideą cyklu konferencji jest zebranie cennych doświadczeń. To bardzo ważne, bowiem same regulacje prawne nie rozwiążą problemu związanego z nasilającym się w ostatnich latach w Polsce zjawiskiem mobbingu. Ważna jest zmiana mentalna, zmiana postaw i relacji międzyludzkich. Tym bardziej że – jak twierdzi Główny Inspektor Pracy – nikomu nie uda się napisać dobrej definicji mobbingu, ponieważ trudno w ramach prawnych zawrzeć uniwersalne rozwiązania znajdujące zastosowanie w każdym z takich skomplikowanych przypadków.
– Gdyby to dotyczyło tylko zachowania, byłoby to proste, ale to są kwestie związane z wrażliwością pracowników, a każdy jest przecież inny – argumentuje Stanecki.
Krakowska konferencja „Przeciw mobbingowi – jak tworzyć przyjazne środowisko pracy?” to szczególne wydarzenie ze względu na miasto, które jest jedną ze stolic kulturalnych Polski. A to właśnie w Krakowie nagłośniono bulwersującą sprawę mobbingu w teatrze Bagatela. W konsekwencji to właśnie w stolicy Małopolski rozgorzała dyskusja na temat doniesień z innych teatrów, w których aktorzy oskarżali reżyserów o przemoc psychiczną.
Główny Inspektor Pracy przyznał, że mobbing w instytucjach kultury to najtrudniejszy obszar, z jakim miał do czynienia.
– Nigdy nie spotkałem się z tak skomplikowaną sytuacją jak ta, która miała miejsce w ostatnich latach w instytucjach działających w obszarze kultury. Słyszałem nawet argumenty, że aktor dobrowolnie godzi się na znęcanie, bo zależy mu na roli, a reżyser to twórca, więc powinien być inaczej traktowany. Ale nawet zgoda nie może usprawiedliwiać przemocy – mówił podczas spotkania w Radiu Kraków.
Co istotne, wiele osób pracujących w kulturze funkcjonuje na podstawie umów cywilnoprawnych lub w ramach działalności gospodarczej. Tymczasem nowa definicja mobbingu, nad którą trwają obecnie prace legislacyjne w rządzie, ma objąć wyłącznie osoby zatrudnione na etacie.
– To wyklucza ponad 2,5 miliona pracujących Polaków – alarmuje Stanecki.
O tym, jak skomplikowane są sytuacje określane jako mobbing, świadczy fakt, że sprawa teatru Bagatela toczy się przed sądem od 2021 roku i trudno dziś przewidzieć, kiedy się zakończy; nie mówiąc już o końcowym wyroku.
Państwowa Inspekcja Pracy każdego roku udziela zainteresowanym wielu porad związanych z mobbingiem. Analizując ich liczbę, da się zauważyć zdecydowany wzrost na przestrzeni ostatnich lat. Wskazuje to na rosnącą liczbę osób, które dostrzegają to zjawisko w miejscu pracy i szukają wsparcia prawnego, by chronić swoje prawa.
Zakres porad udzielanych przez Inspekcję Pracy z zakresu mobbingu pozostaje niezmienna i obejmuje m.in. kwestie związane z identyfikowaniem mobbingu, zbieraniem dowodów, procedurami wewnątrzzakładowymi, możliwościami uzyskania pomocy Państwowej Inspekcji Pracy i dochodzenia roszczeń przed sądem. Pomoc prawna w takich przypadkach obejmowała doradztwo w zakresie możliwości zgłoszenia tego zjawiska do pracodawcy lub złożenia skargi do Inspekcji w przypadku braku działań pracodawcy, a także kroków prawnych takich, jak pozew sądowy o odszkodowanie.
Kwestię przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom w miejscu pracy komplikuje dodatkowo to, że w ostatnich latach mobbing stał się też najczęściej nadużywanym przez pracowników pojęciem z zakresu prawa pracy. Skarżący posługują się nim dla opisania każdej, niekorzystnej dla nich sytuacji, w której spotykają się z odmową ze strony pracodawcy lub poleceniem służbowym, które stawia ich w niekomfortowej sytuacji. Doskonale ilustrują to przykłady, w których pracownicy skarżą się, że doznali mobbingu, ponieważ pracodawca nie udzielił im urlopu w oczekiwanym przez nich terminie, polecił pracę w godzinach nadliczbowych w związku ze zwiększoną liczbą zamówień, odmówił udzielenia dodatkowej przerwy na papierosa, nie wypłacił na czas wynagrodzenia z uwagi na wiadomą pracownikowi upadłość i związaną z nią niewypłacalność, wydał polecenie zachowania porządku w miejscu pracy itp. Podkreślić należy, że część pracowników dokonująca tego typu zgłoszeń w ogóle nie uwzględnia potrzeb, sytuacji, praw i celów drugiej strony stosunku pracy.
– Widzimy konieczność indywidualnego podejścia do każdego zgłoszenia, co jest szczególnie ważne w sytuacjach, w których brakuje dowodów i mamy do czynienia jedynie z relacją jednej strony sporu. Zdarzają się drastyczne przykłady nękania, co również rodzi konieczność indywidualnego i wnikliwego podejścia do każdego zgłaszanego przypadku – komentuje Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki.
Organizatorem krakowskiej konferencji „Przeciw mobbingowi – jak tworzyć przyjazne środowisko pracy?” był Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie wraz Uniwersytetem Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie. Opolską konferencję „Mobbing 2.0 – ochrona pracownika w realiach współczesnego zatrudnienia” zorganizował Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu wraz z Instytutem Nauk Prawnych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego. Patronat honorowy nad wydarzeniami objęły wicemarszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Monika Wielichowska oraz ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
Galeria
