Podczas posiedzenia sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej 9 kwietnia 2024 roku przedstawiciele Głównego Inspektoratu Pracy omówili sytuację cudzoziemców na polskim rynku pracy.
Kierownictwo Państwowej Inspekcji Pracy reprezentowali: Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko, zastępcy Głównego Inspektora Pracy Jarosław Leśniewski i Dariusz Mińkowski oraz Dariusz Górski, dyrektor Departamentu Legalności Zatrudnienia w Głównym Inspektoracie Pracy. Wśród zaproszonych gości znaleźli się między innymi przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: Agnieszka Ołdakowska, naczelnik w Departamencie Rynku Pracy; Lidia Leśniewska-Różycka, naczelnik w Departamencie Rynku Pracy oraz Bartłomiej Potocki, dyrektor Departamentu Integracji Społecznej.
Głównym punktem posiedzenia Komisji do Spraw Kontroli Państwowej było rozpatrzenie informacji Państwowej Inspekcji Pracy „Problematyka powierzania i wykonywania pracy w Polsce przez cudzoziemców, w szczególności obywateli Ukrainy, w działaniach kontrolno-nadzorczych Państwowej Inspekcji Pracy realizowanych w latach 2022-2023 oraz w działaniach informacyjno-edukacyjnych wdrożonych w konsekwencji zwiększonego napływu cudzoziemców do Polski w związku z wojną ukraińsko-rosyjską”.
Jak podkreśliła szefowa inspekcji pracy, o tym, jak istotny dla Państwowej Inspekcji Pracy jest obecnie wątek pracowników cudzoziemskich w Polsce, najlepiej świadczyły wydarzenia, realizowane równolegle tego jednego dnia w różnych instytucjach i na różnych szczeblach z udziałem ekspertów PIP:
- spotkanie grupy roboczej ds. polityki migracyjnej, która w dużej mierze koncentruje się na kwestiach migracji zarobkowych,
- inauguracyjne spotkanie międzyresortowego zespołu ds. handlu ludźmi, w tym także do pracy przymusowej, której ofiarami najczęściej padają cudzoziemcy,
- wspólne szkolenie inspektorów pracy oraz funkcjonariuszy Straży Granicznej dotyczące problematyki legalności zatrudnienia cudzoziemców czy wreszcie
- posiedzenie Komisji do Spraw Kontroli Państwowej, w toku którego omawiane są zagadnienia związane z cudzoziemcami pracującymi w naszym kraju.
– Przygotowany przez nas materiał stanowi próbę zaprezentowania najistotniejszych zjawisk związanych z pracą cudzoziemców w Polsce. Nie tylko w kontekście pracy podejmowanej przez pracowników będących obywatelami państw trzecich, głównie Ukrainy, bezpośrednio na rzecz polskich pracodawców, ale także w innych formach zatrudnienia: za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej czy też w trybie delegowania w ramach świadczenia usług – mówiła Katarzyna Łażewska-Hrycko.
W szczegóły zagadnienia wprowadził zebranych dyrektor Dariusz Górski. Jak stwierdził, po wybuchu wojny w Ukrainie urząd musiał się przygotować na zupełnie nowe wyzwania. Powstała „Strategia funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy w sytuacji zwiększonego napływu cudzoziemców na terytorium RP w następstwie działań wojennych w Ukrainie”.
– Podjęte przez nas działania zostały bardzo wysoko ocenione na arenie międzynarodowej, a dowodem jest fakt, że naszą strategię wyróżniono specjalną nagrodą Europejskiego Urzędu ds. Pracy jako jedną z najlepszych dobrych praktyk europejskich wdrażania określonych standardów zatrudnienia cudzoziemców w danym kraju – podkreślił dyrektor Górski.
Dane przedstawione w informacji zostały oparte na danych liczbowych dotyczących kontroli prowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy w latach 2022-2023 i ich wynikach. Co ważne, dane za rok 2023 mają charakter wstępny, a w ostatecznym kształcie zaprezentowane zostaną w sprawozdaniu z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 roku, które jest opracowywane.
Nielegalne wykonywanie pracy przez obywateli Ukrainy ujawniono w toku 1964 kontroli, co stanowi 25% kontroli z zakresu legalności zatrudnienia, w których stwierdzono powierzenie pracy obywatelom Ukrainy.
Nie jest zaskoczeniem, że skargi, z jakimi najczęściej zwracają się do PIP cudzoziemcy, są identyczne z tymi, które wpływają do urzędu od pracowników polskich i dotyczą:
- niewypłacenia wynagrodzenia,
- braku wypłaty minimalnego wynagrodzenia za godzinę pracy w przypadku umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług,
- braku potwierdzenia na piśmie umowy o pracę.
W działaniach prewencyjnych podejmowanych przez PIP na rzecz imigrantów wojennych z Ukrainy wykorzystywane są materiały informacyjne dla uchodźców, dostępne także w ukraińskiej wersji językowej. To krótkie filmy z poradami prawnymi (w języku ukraińskim lub z napisami w tym języku), zamieszczone na stronie internetowej PIP, oraz seria broszur, dostępnych w wersji elektronicznej na stronie PIP i w formie papierowej (do bezpośredniej dystrybucji).
