– Na obecnym etapie rozwoju technologicznego i wszechobecności chemikaliów w procesach pracy, nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie ze środowiska pracy wszystkich czynników rakotwórczych lub mutagennych. Co więcej, rynek chemiczny stale się rozwija, ciągle przybywa nowych substancji, pojawiają się też nowe dane o zagrożeniach. To ogromne wyzwanie dla organów nadzoru i kontroli nad warunkami pracy – powiedział Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki.
Okazją do dyskusji nad możliwościami ograniczenia zagrożeń wynikających ze stosowania chemikaliów w zakładach pracy była konferencja „Czy chemikalia stanowią zagrożenie dla zdrowia?”, zorganizowana przez Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu.
Państwowa Inspekcja Pracy w latach 2022-2024 przyjęła strategię kontroli chemicznych jako jeden z trzech priorytetów swojej działalności na szczeblu krajowym. Strategia ta objęła działania kontrolno-nadzorcze w obszarze szeroko rozumianego bezpieczeństwa chemicznego. Kontrolowano wszystkie etapy cyklu życia chemikaliów – od produkcji, przez stosowanie, aż po magazynowanie i utylizację substancji i mieszanin chemicznych w różnorodnych sektorach działalności gospodarczej. Takie systemowe podejście ma na celu nie tylko egzekwowanie przestrzegania obowiązujących przepisów, ale również podnoszenie świadomości pracodawców i pracowników w zakresie bezpiecznego obchodzenia się z chemikaliami.
– Niestety na obecnym etapie rozwoju technologicznego i wszechobecności chemikaliów w procesach pracy, nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie ze środowiska pracy wszystkich czynników rakotwórczych lub mutagennych. Co więcej, rynek chemiczny stale się rozwija, ciągle przybywa nowych substancji, pojawiają się też nowe dane o zagrożeniach, jak chociażby w kontekście substancji reprotoksycznych, które szkodliwie oddziałują na płodność i rozwój potomstwa. To ogromne wyzwanie dla organów nadzoru i kontroli nad warunkami pracy – podkreślił Marcin Stanecki.
Wielosektorowe kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie bezpieczeństwa chemicznego zostały ukierunkowane głównie na mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, w których chemikalia pojawiają się na różnych etapach działalności. Kontrole dotyczyły więc produkcji i stosowania, a także przechowywania i magazynowania substancji oraz mieszanin chemicznych. Zakres działań Państwowej Inspekcji Pracy miał na celu ograniczanie zagrożeń związanych z występującymi czynnikami chemicznymi, a w możliwych do uzyskania przez pracodawców przypadkach również do całkowitego eliminowania tych zagrożeń. Szczególną uwagę inspektorzy pracy zwracali na właściwe zastosowanie hierarchii środków kontroli podczas eliminowania i ograniczania zagrożeń.
W latach 2022-2024 inspektorzy pracy, realizując kontrole, brali pod uwagę zmieniające się przepisy i sprawdzali przestrzeganie przez pracodawców przepisów bhp w odniesieniu do procesów technologicznych, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, tj.:
od 22 lutego 2020 r.
- prace związane z narażeniem na pył drewna (wcześniej jako rakotwórcze klasyfikowano wyłącznie pyły drewna twardego),
- prace związane z narażeniem na krzemionkę krystaliczną – frakcję respirabilną powstającą w trakcie pracy;
od 20 lutego 2021 r.
- prace związane z narażeniem na spaliny emitowane z silników diesla;
- prace związane z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika.
W 42 proc. skontrolowanych podmiotów stwierdzono nieprowadzenie rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a co ósmy sporządził go nieprawidłowo.
Uchybienia w zakresie prowadzenia rejestrów pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym kształtują się na poziomie 16 proc., a brak realizacji tego obowiązku – 39 proc. objętych kontrolą pracodawców.
W ramach działań prewencyjnych, inspektorzy pracy prowadzili szkolenia w wybranych szkołach samochodowych. Były one przeznaczone dla uczniów przygotowujących się do wykonywania zawodów związanych z wykonywaniem prac, gdzie występują substancje reprotoksyczne.
